Những chất dinh dưỡng đối với cây trồng

    Các yếu tố cần thiết cho cây trồng phát triển khỏe mạnh thường được chia làm hai nhóm chính: yếu tố sinh học và yếu tố dinh dưỡng. Dưới đây là danh sách chi tiết:
A> Các yếu tố sinh học mà ai cũng biết như:
      1. Ánh sáng;
      2. Nước;
      3. Không khí (CO₂ và O₂);
      4. Nhiệt độ;
      5. Độ ẩm;
      7. Đất
    Ở bài viết này tôi không bàn luận đến yếu tố sinh học. Cây cối cũng như con người, ngoài các yếu tố môi trường cũng cần “ăn uống” đủ chất để có thể kháng sâu bệnh, phát triển khỏe mạnh và “làm việc” cho năng suất tốt. Vậy các yếu tố dinh dưỡng quyết định năng suất cây trồng và chất lượng nông sản gồm các yếu tố nào? Mời bạn đọc tiếp bên dưới.
B> Các yếu tố dinh dưỡng (nguyên tố khoáng):
Cây cần khoảng 14 nguyên tố thiết yếu, chia thành:
a. Nguyên tố đa lượng (cây cần nhiều, ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng và phát triển):
• Đạm (N): Phát triển thân, lá, tạo diệp lục, protein.
• Lân (P): phát triển rễ, thúc đẩy ra hoa, kết trái.
• Kali (K): điều hòa nước, tăng sức đề kháng, cứng cây.
b. Nguyên tố trung lượng:
• Canxi (Ca): Tăng cứng thành tế bào, hỗ trợ rễ non.
• Magie (Mg): Thành phần chính của diệp lục, hỗ trợ quan hợp.
• Lưu huỳnh (S): Tham gia tạo protein, enzyme, mùi vị của cây (hành, tỏi…).
• Silic (Si): Tăng cường sức đề kháng cho cây, chống sâu bệnh. Giúp cây cứng cáp.
c. Nguyên tố vi lượng (cần ít nhưng rất quan trọng):
• Sắt (Fe): Tổng hợp diệp lục (dù không nằm trong cấu trúc).
• Kẽm (Zn): Tham gia vào enzyme và hormone tăng trưởng.
• Đồng (Cu): Hỗ trợ quang hợp, hô hấp.
• Bo (B): Hỗ trợ ra hoa, đậu trái, phát triển mô phân sinh.
• Mangan (Mn): Liên quan đến quang hợp, enzyme.
• Molypden (Mo): Chuyển hóa đạm trong cây.
• Clo (Cl): Giúp cân bằng ion, tham gia quang hợp.
• Niken (Ni): Giúp cây phân giải ure (Quan trọng ở cây họ đậu).
      Con người khi bị bệnh, cách dễ nhận thấy nhất là quan sát sắc mặt mà cụ thể hơn là “da dẻ” của người đó. Còn cây trồng cách dễ nhận thấy nhất là nhận biết qua lá cây.
                                  NHỮNG TRIỆU CHỨNG THIẾU DINH DƯỠNG Ở CÂY TRỒNG THƯỜNG THẤY QUA LÁ
      Các triệu chứng thiếu dinh dưỡng ở cây trồng thường biểu hiện rõ nhất qua lá, vì lá là nơi diễn ra nhiều hoạt động sống như quang hợp, thoát hơi nước và tổng hợp chất. Dưới đây là bảng tổng hợp những dấu hiệu phổ biến nhất khi cây thiếu các nguyên tố dinh dưỡng, đặc biệt là biểu hiện trên lá:
1. Thiếu Đạm (N)
•Triệu chứng: Lá vàng nhạt, bắt đầu từ lá già trước → toàn cây còi cọc. Lá dựng đứng, màu xanh nhạt đến vàng, dễ bị cháy lá trong trường hợp nặng.
•Giải thích: Đạm dễ di động, cây sẽ chuyển từ lá già sang lá non khi thiếu.
2. Thiếu Lân (P)
•Triệu chứng: Lá có màu xanh đậm bất thường, đôi khi chuyển tím hoặc sạm đồng ở mặt dưới, nhất là ở lá già. Rễ kém phát triển, cây chậm lớn. Lá dựng đứng và thường bị hẹp.
•Giải thích: Lân giúp phát triển rễ và ra hoa – thiếu làm cây “ì ạch”.
3. Thiếu Kali (K)
•Triệu chứng: Lá có vết cháy mép (cháy viền), mép lá và chót là cong, dợn sóng hoặc là có những đóm chết nhỏ, nhất là lá già. Lá mất màu xanh. Lá có màu nâu rỉ sét.; cây dễ đổ ngã, hoa quả kém chất lượng.
•Giải thích: Kali điều hòa nước và tăng sức đề kháng cho cây.
4. Thiếu Canxi (Ca)
•Triệu chứng: Lá non bị quăn queo, xoăn lại, đỉnh sinh trưởng bị chết; đôi khi thấy đốm hoại tử.
•Giải thích: Canxi không di động, nên triệu chứng thấy rõ ở lá non.
5. Thiếu Magie (Mg)
•Triệu chứng: Lá vàng, mất màu xanh, trong khi gân vẫn xanh – thường xuất hiện ở lá già.
•Giải thích: Magie là thành phần của diệp lục → thiếu là mất màu lá.
6. Thiếu Lưu huỳnh (S)
•Triệu chứng: Lá vàng nhạt đều, gân lá nhợt nhạt, giống thiếu đạm nhưng bắt đầu từ lá non.
•Giải thích: Lưu huỳnh ít di động hơn đạm.
7. Thiếu Sắt (Fe)
•Triệu chứng: Lá non bị vàng nhưng gân lá vẫn xanh (vàng gân).
•Giải thích: Sắt cần cho tạo diệp lục, thiếu thường xảy ra ở đất pH cao (kiềm).
8. Thiếu Kẽm (Zn)
•Triệu chứng: Lá nhỏ lại, vàng loang lổ, ngắn đốt thân → cây lùn, còi cọc.
•Giải thích: Kẽm ảnh hưởng đến hormone tăng trưởng.
9. Thiếu Bo (B)
•Triệu chứng: Đọt non bị thối, đen, rụng hoa non, lá méo mó.
•Giải thích: Bo giúp ra hoa đậu trái và phân chia tế bào.
10. Thiếu Mangan (Mn)
•Triệu chứng: Vàng giữa lá non, nhưng không rõ rệt như thiếu sắt, gân chính và gân phụ có màu xanh đậm tạo thành các ô vuông – thường có đốm nhỏ màu nâu.
11. Thiếu Đồng (Cu)
•Triệu chứng: Mất màu xanh giữa các gân lá. Lá thường xuyên héo rũ, dễ rụng.
12. Thiếu Molypden (Mo)
•Triệu chứng: Lá xanh nhạt, từ vàng kim đến màu cam, có những đóm chết khắp bề mặt lá (trừ gân), mặt dưới lá tiết ra chất nhựa.

✅ Mẹo mách bạn:
•Lá già vàng trước → thường thiếu các chất di động: N, P, K, Mg.
•Lá non vàng trước → thiếu chất ít di động: Fe, Mn, S, Ca, Bo, Zn.